Kategorie wpisów

Soroban - ciekawostki historyczne, cz. 1
14 stycznia 2025
IMG_20250114_094647487~2

Istnieją różne teorie na temat rozwoju liczydła jako narzędzia obliczeniowego, ale najpopularniejsza teoria głosi, że początki wynalazków służących liczeniu sięgają około 3000 roku p.n.e., kiedy w Mezopotamii obliczeń dokonywano poprzez rysowanie linii i układanie kamieni na ziemi. W różnych miejscach świata wspomagano się w obliczeniach używając wymyślnych sposobów, o których dzisiaj nie wiemy zbyt wiele. Przypuszcza się, że przyrząd, który swoim kształtem przypomina dzisiejsze liczydło pojawił się dopiero ok. XII wieku jako chińskie liczydło zwane suanpan, z dwoma koralikami o wartości 5 i pięcioma koralikami o wartości 1. Można je dostrzec na obrazie Zhang Zeduana przedstawiającym życie zwykłych Chińczyków. Fragment obrazu przedstawia kram apteczny lub zielarski, na jego stole leży przedmiot przypominający liczydło chińskie.

Liczydła zaczęto używać w Japonii dopiero pod koniec XVI wieku. Co ważne, pierwsze sorobany (soroban=liczydło w języku japońskim) z tego okresu istnieją do dziś jako cenne dziedzictwo kulturowe.

Historia liczydła w Japonii idzie w parze z historią matematyki wasan (wasan=rdzenna japońska matematyka, która wykształciła się w okresie Edo, gdy Japonia była w izlolacji od reszty świata). Najstarszą istniejącą książką wasan jest „Księga podziału” Mori Shigeyoshiego, opublikowana w 1622 roku. Książka poruszał problematykę dzielenia z użyciem sorobanu. Wiadomo, że Shigeyoshi zbudował w Kioto salę lekcyjną zwaną „Tenka Ichiwarizan”, gdzie sztukę rachowania na sorobanie pobierało wielu jego uczniów. Jeden z nich, Yoshida Mitsuyoshi wsławił się jako autor najbardziej znanej książki matematycznej wasan pt. „Jinkōki”. Książka ukazała się 1 627 roku i szybko stała się bestsellerem matematycznym okresu Edo. Była wielokrotnie poprawiana, ukazywała się aż do początków okresu Meiji (1868-1912). Warto dodać, że powstało wiele nielegalnych kopiii tej książki sprzedawanych jako oryginalne dzieło Mitsuyosiego. Jedną z takich kopii posiadam. Ponadto wspócześni japońscy badacze matematyki i sorobanu często sięgają po książkę „Jinkōki” i wydają jej wspólczesne interpretacje. Tłumaczą stare zapisy na obecnie używany język i dostosowują metody obliczeń w niej zawarte do używanych dzisiaj.

Fragment japońskiego manuskryptu matematycznego autrostwa Takaguro Heisekansai z 4 roku ery Ansei (1854-1860)

W okresie Genroku (1688-1704) Saikaku Ihara, pisarz i poeta japoński, opisał liczenie na sorobanie w książce „Nihon Eitaizo”. Hałas towarzyszący przesuwaniu korali porównał do dźwięku, który przypomina spadający grad. Nic dziwnego, że opis liczydła pojawił się w książce pisanej prozą. W tamtym czasie soroban był niezbędnym narzędziem do obliczeń matematycznych i był szeroko obecny w takich dziedzinach, jak inżynieria lądowa, astronomia, geodezja i obliczenia kalendarzowe. Towarzyszył ludziom każdego dnia. To tylko przykład. Nawiązań do sorobanu w japońskiej literaturze jest więcej. A wam z czym kojarzy się dźwięk przesuwanych korali japońskiego sorobanu?


Karol Sieńkowski

IMG_20250114_094647487~2
14 stycznia 2025
Soroban - ciekawostki historyczne, cz. 1
IMG_20241109_095427507~3
9 listopada 2024
Egzaminy
Kilka dni temu natknąłem się na kolejny już post na fb krytykujący zasadność robienia sprawdzianów i oceniania. Egzaminy, klasówki, sprawdziany, kartkówki – są przecież tak nielubiane przez ...
27 sierpnia 2024
Soroban - fakty i mity, cz. 5
Czy nauka japońskiej arytmetyki mentalnej jest obowiązkowa w szkołach w Japonii? Zapisane wyżej zdanie krąży pod różną postacią w wielu miejscach sieci internet. Jest często podawane jako argume...
FRAGMENT_Z_KSIAZKI
8 sierpnia 2024
Liczydło Adama Riesa
W galerii Forum w Gdańsku znalazłem w jednej z gablot replikę liczydła datowanego na XV-XVI wiek i używanego w Europie. Zainteresowało mnie to i postanowiłem poszukać informacji na jego temat. Ślad...
k-abacus5
19 czerwca 2024
K-ABACUS - liczydło przyszłości?
Konstruktorów i wizjonerów zawsze interesowało zastosowanie osiągnięć techniki w edukacji. Widać to zwłaszcza dzisiaj, gdy do edukacji wkracza natarczywie sztuczna inteligencja. Ale dziś nie o AI c...
IMG_20240427_132612700_HDR
30 kwietnia 2024
I Mistrzostwa Europy w arytmetyce mentalnej i obliczeniach na sorobanie 2024
Za nami wyjątkowe zawody dla osób uczących się liczenia na japońskim abakusie. Odbywały się 27 kwietnia w Dojo Stara Wieś – miejscu, gdzie można doświadczyć kultury japońskiej. Zawody zgromad...

Informacja o ciasteczkach

Na stronie używamy ciasteczek. Potrzebujemy ich by strona działała poprawnie. Więcej w naszej polityce prywatności.