W galerii Forum w Gdańsku znalazłem w jednej z gablot replikę liczydła datowanego na XV-XVI wiek i używanego w Europie. Zainteresowało mnie to i postanowiłem poszukać informacji na jego temat. Ślady zaprowadziły mnie do Niemiec, a ściślej do Adama Riesa.

Adam Ries uważany jest za najważniejszego niemieckiego matematyka. Żył w latach 1492-1559. Uczył się w łacińskiej szkole. Po jej ukończeniu zamieszkał w Erfurcie, w Niemczech, gdzie już jako nauczyciel wprowadzał dzieci w świat matematyki. Wkrótce napisał dwa podręczniki do nauki matematyki. Na stałe zamieszkał w mieście Annaberg, gdzie pracował jako kontroler rachunków, księgowy w kopalni, a w końcu został kontrolerem księgowości kilku kopalni.

W czasach Riesa popularne było wydawanie książek po łacinie. A znajomość jej zarezerwowana była tylko dla ludzi wykształconych, z bogatszych warstw społecznych. Ries postąpił na przekór trendom naukowym i pisał swoje książki w języku niemieckim. Przyczynił się tym samym do popularyzacji matematyki. Podręczniki Riesa były mało naukowe. Charakteryzowały się pedagogicznym podejściem, które musiało mu być bliskie. Wynikało pewnie stąd, że pracował jako nauczyciel w szkole. Poruszane zagadnienia wyjaśniał na prostych przykładach, po czym przechodził do coraz trudniejszych. Stosował przy tym częste powtórzenia do wcześniej poruszanych treści, co pozwalało czytelnikom przyswoić i utrwalić wiedzę. W swojej praktyce zawodowej zupełnie zrezygnował z cyfr rzymskich na rzecz cyfr arabskich. Było to widać szczególnie w jego książkach. Z tego powodu jest nazywany jest często ojcem współczesnej matematyki.

A tak wygląda replika liczydła, które Adam Ries opisywał w swoich książkach. Replika dotarła do mnie prosto z niemieckiego muzeum. Muzeum poświęcone Riesowi znajduje się w mieście Annaberg, w domu w którym mieszkał matematyk. Warto wspomnieć, że jego dom jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Liczenie sposobem Riesa wciąga. Dlatego już niebawem przygotuję instrukcję rachowania na tym abakusie.

—
Karol Sieńkowski